تحول سیاست خارجی ترکیه درقبال غرب پس از کودتای نافرجام جولای ۲۰۱۶

 چکیده:

کودتای ناکام نیمه جولای ۲۰۱۶م، توسط کمالیست ها ویا به گفته مقامات حکومت ترکیه اعضاء فرقه مذهبی گولن، نتایج و پیامد های برای سیاست داخلی و خارجی حکومت انقره را در پی داشت. در بعد داخلی، منجر به تمرکز بیشترقدرت به دست اردوغان‏ وتصفیه و پاکسازی اردو و ادارات دولتی از عناصر تحت نفوذ جنبش گولن گردید. در بعد خارجی نیز، سیاست های حکومت انقره شدیداً دچار تحول گردید. پس از کودتای نافرجام، روابط ترکیه با غرب به خصوص ایالات متحده امریکا به تنش گرایید. حکومت انقره، ایالات متحده امریکا را متهم به دست داشتن و حمایت از کودتاچیان نموده و خواهان استرداد فتح الله گولن، رهبر مذهبی جنبش خدمت گردید. ایالات متحده امریکا و اتحادیه اروپا، ضمن محکوم کردن کودتای نافرجام در این کشور، عملکرد حکومت انقره در قبال دستگیری و محاکمه متهمان کودتای را مورد انتقاد قرار دادند. این موضع گیری ها سبب گردید که ترکیه با در نظرداشت وضع به وجود آمده، سعی نماید تا ضمن بازسازی روابطش با روسیه به تغییر پالیسی هایش در منطقه نیز پرداخته و بیشترین نفع را از این حالت ببرد.

کلید واژه ها:

ترکیه، کودتا نافرجام، تحول سیاست خارجی، مواضع غرب،

مقدمه:

 پس از سقوط امپراتوری‏عثمانی و تأسیس نظام جمهوریت در ترکیه، این کشور همواره توجه اش معطوف به داشتن روابط نزدیک با غرب بوده و از آن زمان تا اکنون این موضوع جزو اصول اساسی سیاست خارجی این کشوربوده است. ترکیه در زمره هم پیمانان استراتیژیک غرب به خصوص ایالات متحده امریکا در جریان جنگ سرد و دوره بعد از آن قرار داشته است. هر چند، گاه گاهی به دلیل تحولات منطقه یی و بین المللی، ترکیه موضع گیری ها و خط ومشی های مخالف علیه غرب و سیاست هایش داشته است اما این مسایل هیچگاهی  به دوری و قطع روابط این کشور با هم پیمانان غربیش نیا نجامیده است. چنانچه در این اواخر نیز، به خصوص پس ازکودتای نافرجام جولای 2016، سیاست های ترکیه در قبال ایالات متحده امریکا و هم پیمانان غربیش دچار تحول گردید. به دنبال کودتای ترکیه انگشت اتهام را به سوی ایالات متحده امریکا نشانه گرفته  و این کشور را متهم به دست داشتن و حمایت از کودتای نافرجام نمود. تنش های به وجود آمده در روابط ترکیه با غرب بعد از آن شدت گرفت که ایالات متحده امریکا و اتحادیه اروپا برخورد مقامات حکومت ترک با مخالفان سیاسی  شان را تحت انتقاد قرار داده و آن را خلاف موازین حقوق بشر دانستند. از سوی هم با مخدوش شدن روابط ترکیه با متحدین غربیش، این کشور حرکت در جهت نزدیکی با دیگر شرکاء به شمول روسیه و ایران را در پیش گرفت. که همه این حرکات بیانگرعدم موجودیت سیاست خارجی مشخص و با ثبات، و تغییر سریع دوست و دشمن از دید حکومت انقره، پس از کودتای بود.بنا ًسوال اصلی این مقاله اینست که چرا ترکیه پس از کودتای نافرجام به تغییر پالیسی در قبال ایالات متحده امریکا و شرکای غربیش پرداخت و علت اتخاذ چنین مواضع جدی چه بوده است؟ فرضیه مقاله حاضر نیز اینست« هرچند که ترکیه به تغییرمواضع اش در قبال غرب پرداخته اما این مسئله بیانگر دوری کامل این کشور از شرکای غربیش نیست زیرا ترکیه با غرب روابط عمیق در ابعاد سیاسی، اقتصادی و نظامی دارد و فاصله گرفتن از غرب به نفع این کشور نیست. از سوی هم ترکیه با در نظرداشت اوضاع به میان آمده تلاش می نماید تا مستقلانه عمل نموده و سیاست هایش در قبال سایر قدرت های منطقه را بازبینی نماید». این مقاله سعی دارد تا تحولات سیاست خارجی ترکیه در قبال غرب را پس از کودتای نافرجام، مورد بررسی قرار داده و دلایل این جهت گیری ها را نسبت به غرب روشن نماید.  

کودتای ناکام و پیامد های آن در روابط ترکیه با غرب

درشب پانزدهم بر شانزدهم جولای 2016، واحد های از اردو، دفتر شبکه تلویزیون دولتی ترکیه (TRT) و قرارگاه لوی دریستیز اردو را تحت تصرف خویش درآورده و جنرالی هولوسی آکار فرمانده کل اردوی ترکیه و از اشخاص وفادار به اردوغان را گروگان گرفتند. در شب کودتای ناکام، تلاش های ناموفقی نیز برای قتل رئیس جمهور صورت گرفت. هوتل محل اقامت آقای اردوغان در دریای اژه مورد حملات هیلکوپتر های کودتاچیان قرار گرفت، اما موصوف قبلا ً آنجا را ترک کرده بود. پارلمان ترکیه، قرارگاه ها و نمایندگی های استخباراتی نیز مورد حمله قرارگرفتند. اما کودتای به سرعت شکست خورد زیرا بیشترنخبگان اردوی ترکیه مخالف کودتای بود. پس از شکست کودتا، تعداد کثیری از افراد دخیل درآن توسط حکومت دستگیر شدند که در مجموع حدودی 7500 نفر که شامل 118 جنرال و دریا سالار و مقاماتی از سارنوالی و محاکم می گردیدند(1).

پس از شکست کودتای، حکومت انقره ضمن متهم نمودن جنبش گولن مبنی بر دست داشتن در کودتای ناکام، غرب را نیز متهم به جانبداری از کودتاچیان نموده و سلسله تغییرات را در سیاست هایش در قبال غرب به وجود آورد. هرچند گمانه زنی های نخستین بیانگر دوری ترکیه از غرب بود، اما به دلیل روابط عمیق تاریخی، سیاسی و اقتصادی این کشور با جهان غرب ، این امر ناممکن به نظر می رسد. زیرا از زمان تأسیس جمهوریت در این کشور"ترکها نه تنها خواستار نیل به برابری تکنولوژیک با غرب هستند، بلکه خواهان شناخته شدن به عنوان یک ملت اروپایی و پذیرفته شدن در تمدن غرب می باشند"(2). این موضوع همواره جزو اصول سیاست خارجی این کشور نیز بوده است.

ترکیه ازجمله متحدین استراتیژیک غرب به خصوص ایالات متحده امریکا می‏‏باشد که ریشه های همکاری و مشارکت میان دو کشور به دوره جنگ سرد بر می‏گردد. این مشارکت و همکاری در دوره پسا جنگ سرد نیز ادامه یافت. همکاری های نزدیک میان ترکیه و ایالات متحده امریکا در جریان بهار عربی، همدستی ترکیه در ماموریت ناتو در افغانستان، تصمیم ترکیه برای پیوستن به ماموریت سپر موشکی ناتو به رهبری ایالات متحده امریکا و همکاری های امنیتی ایالات متحده امریکا به نظامیان ترکی علیه حزب کارگران کردستان بیانگر نزدیکی روابط میان دو کشوراست.

علاوتاً موقعیت ژئوپلیتیک ویژه ترکیه، مجاورت با بحران خیز ترین مناطق دنیا(بالکان، خاورمیانه، آسیایی مرکزی، قفقاز و مدیترانه شرقی) ایالات متحده امریکا را همواره نیازمند به ترکیه قرارساخته است. ترکیه یکی از اعضای مهم ناتو و دومین ارتش قدرتمند این سازمان می باشد و تا اکنون نقش مهمی را در تحقق اهداف این سازمان و ایالات متحده امریکا در منطقه ایفاء کرده است. بر اساس منابع غیر رسمی حدود 28 پایگاه نظامی ناتو و ایالات متحده امریکا در ترکیه مستقر هستند. از سوی هم اقتصاد ترکیه بسیار شکننده و وابسته به اتحادیه اروپا و ایالات متحده امریکا می باشد و هر گونه خلل در روابط بین آنها بر اقتصاد این کشور تأثیر اساسی خواهد داشت(3). اما این روابط نزدیک خالی از مشکلات و تنش ها نبوده است. سلسله نکاتی مهم از واگرایی در دیدگاه ها و سیاست های دوکشور در مقاطع زمانی مختلف وجود داشته است. چنانچه پس از کودتای ناکام جولای ۲۰۱۶، روابط حکومت انقره با ایالات متحده امریکا بالای موضوعات چون حضور فتح الله گولن در ایالات متحده امریکا، دست داشتن ایالات متحده امریکا در پشت وقایع کودتای، اختلاف نظر در خصوص تحولات سوریه و مسئله کردها به تنش گرایید. در شرایط به وجود آمده پس از کودتای، ترکیه در سدد آن برآمد تا موضع و جهت گیری های جدید در قبال ایالات متحده امریکا و اتحادیه اروپا اتخاذ نماید و تلاش های در جهت رفع بی اعتمادی های موجود در روابط منطقه یی اش انجام دهد.

نخستین مورد اختلاف میان ایالات متحده امریکا و ترکیه موضوع فتح الله گولن و احتمال دست داشتن ایالات متحده امریکا در‏عقب کودتای می‏باشد. به دنبال کودتای ناکام، اردوغان به سرعت فتح الله گولن رهبر مذهبی جنبش خدمت (Hezmet) را متهم به طرح نقشه کودتای نموده و خواهان اخراج و استرداد موصوف از ایالات متحده امریکا گردید. گولن که ایدیولوژیست اصلی جنبش ملی گرا و مذهبی خدمت است از سال ۱۹۹۹در ایالت پنسلوانیا ایالات متحده امریکا در تبعید به سر میبرد. موصوف ضمن محکوم کردن کودتای، ادعا نمود که این کودتای از سوی اردوغان هماهنگ و سازماندهی گردیده تا به نحوی مخالفان سیاسی‏اش را از میدان رقابت بردارد.

 اختلافات میان گولن و اردوغان در اواخر ۲۰۱۳، پس از یک دهه همکاری های مداوم میان جنبش خدمت و حزب حاکم عدالت و توسعه شروع گردید. ایده های دو‏جنبش در خصوص مدرن سازی کشور چندان تفاوت نداشت. مخالفان سیاسی هر‏ دو گروه، کمالیست های سکولار و رهبری سیاسی اردو بود. در دسامبر ۲۰۱۳، همفکران جنبش گولن در اداره سارنوالی، فرزندان چهار وزیر در حکومت عدالت و توسعه را به اتهام فساد اداری دستگیر کردند. پاسخ مقامات حکومت برکناری مقامات مسئول مبارزه با فساد اداری بود. پس از این رویداد، اردوغان اعلام نمود که سازمانهای دولتی تحت نفوذ گولن می‏باشد و می‏خواهد با دسیسه قدرت را به‏دست گیرد. "گام مهم در راستای این مبارزات سیاسی در مارچ ۲۰۱۶ هنگامی برداشته شد که روزنامه «زمان» در همکاری با جنبش خدمت که بزرگترین نشریه در ترکیه به شمار می رود، تحت سلطه مقامات حکومتی قرار گرفت. بعد از تغییر هیئت کاری «زمان» توسط محکمه، روزنامه از انتشار مقالات انتقادی علیه حکومت ممنوع گردید".(4)

یک روز قبل از کودتا، اداره سارنوالی ترکیه اعلام نمود که در صدد تهیه ادعا نامه علیه اعضای گروهک تروریستی فتو(FETO) استند که به گفته آنها اعضای جنبش فتو بیشتر در ادارات دولتی  و دفاتر سارنوالی این کشورنفوذ دارند. اتهامات علیه آنها شامل فریب، شستشوی پول، استراق سمع، اخاذی و محکومیت افراد بنابر دلایل و شواهد غلط بود.  بدین ترتیب، به دنبال وقوع کودتای ناکام، حکومت انقره پیروان و همفکران گولن را به اتهام دست داشتن در کودتای تحت پیگرد و دستگیری قرار داده و از ایالات متحده امریکا درخواست اخراج و تسلیم دهی گولن به دولت ترکیه گریدند.

  علاوه بر مسئله استردادگولن ، حکومت انقره ایالات متحده امریکا را متهم به دست داشتن در اقدامات کودتای در ترکیه نیز نمود. ترکیه ادعاء دارد که طراحی کودتای و پشتیبانی لجستیکی آن در پایگاه های ناتو در ترکیه صورت گرفته است. زیرا قوای هوایی با استفاده از پایگاه انجیرلیک به حمایت از کودتای پرداخته بودند. حکومت ترکیه، به دنبال کودتای ناکام، فعالیت پایگاه های هوایی انجیر لیک را( که توسط ایالات متحده امریکا و نیروهای ائتلاف در حملات علیه داعش در سوریه و عراق استفاده می شود)(5) به دلیل ارتباط اش با حوادث کودتای موقتاً متوقف گردید. پایگاه انجیرلیک که در هفت مایلی شرق آدانا در جنوب شرق ترکیه قرار دارد که از سال 1980 به موجب قرارداد دوجانبه همکاری های دفاعی و اقتصادی(DECA)، ایالات متحده امریکا به استفاده از این پایگاه تحت چتر ناتو به منظور تعلیمات نظامی استفاده می کند.(6) در واقع اهمیت جیواستراتیژیک ترکیه برای ایالات متحده امریکا قسماً وابسته به همین پایگاه می باشد.

به دنبال کودتای ناکام، هرچند رسانه ها و تحلیلگران ترکیه از ارتباط و دست داشتن ایالات متحده امریکا در کودتای ناکام و هدایت آن توسط جنرال های ایالات متحده امریکایی در پایگاه نظامی اینجیرلیک سخن به میان آوردند،(7) اما اوباما و جان کری در اولین ساعات پس از کودتای ناکام، حمایت ایالات متحده امریکا را از حکومت منتخب ترکیه اعلام نمودند. ایالات متحده، در ارتباط به درخواست ترکیه مبنی بر اخراج گولن از ایالات متحده امریکا خاطر نشان ساخت، در صورتیکه ترکیه دلایلی درجهت ارتباط گولن با کودتایچیان ارایه نکند، گولن اخراج نخواهد شد.همچنان بیانات سیاست مداران ترک مبنی برحمایت ایالات متحده امریکا از کودتای چیان را نیز رد نمود. اما اغلب کارشناسان بر این باوراند که به دلیل مخالفت جدی ترکیه با نقشه ایالات متحده امریکا در ایجاد یک دولت مستقل کرد در سوریه و مورد حمایت PKK، تغییر سیاست خارجی ترکیه در قبال روسیه وتوسعه مناسبات ترکیه با همسایگان و در رأس آنها با ایران، سوریه و عراق، محافلی در ایالات متحده امریکا کودتای را به راه انداخته و آنرا هدایت کردند.

مسئله متنازع فیه دیگر که قبل از کودتای ناکام نیز اسباب اختلاف نظر و تنش در روابط دو کشور را به میان آورده بود، موضوع حمایت ایالات متحده امریکا از کردها در سوریه یعنی حزب اتحاد دموکراتیک یا (PYD)، واحد نظامی آن (YPG) و کمک های سیاسی و ایدیولوژیکی ایالات متحده امریکا با حزب کارگران کردستان ترکیه بوده است. از نظر حکومت انقره، سازمان های کردی سوری و حزب کارگران کردستان ترکیه گروههای تروریستی‏اند اما جانب ایالات متحده امریکا تنها حزب کارگران کردستان را گروهی تروریستی دانسته در حالیکه حزب اتحاد دموکراتیک و واحد نظامی آنرا متحدین مهم در جنگ علیه داعش میداند.(8)

ترکیه از حمایت های غرب برای حزب اتحاد دموکراتیک ناخشنود است، زیرا این نیروها را نماینده پ. ک.ک. میداند و علاقه مند به حمایت از آنها نمی باشد. بناءً عدم هماهنگی منافع ایالات متحده امریکا و ترکیه در سوریه ، سبب گردیده تا ایالات متحده امریکا پلان های ترکیه در خصوص ایجاد منطقه امن برای مهاجرین سوری را حمایت نکند.(9) این مسایل باعث گردیده که روابط ترکیه با غرب نه تنها به دلیل انتقاد های غرب از سیاست های متمرکز اردوغان ، بلکه بخاطر فقدان تعهد ترکیه در خصوص جنگ علیه داعش بدتر گردد.

        مقامات بلند پایه اتحادیه اروپا نیز واکنش های در ارتباط به کودتای نافرجام از خود نشان دادند. فدریکا موگرینی(Federica Mogherini) نماینده بلند رتبه اتحادیه اروپا در خصوص پالیسی خارجی و امور امنیت، تلاش کودتای را محکوم نمود. موگرینی و جان کری وزیر امورخارجه آن وقت ایالات متحده امریکا، هر دو تأکید کردند که مجازات افراد مسئول، در این کودتای بایست مطابق احکام قانون باشد. دستگیری های مقامات بلند رتبه دولتی و نظامیان این کشور، به دلیل دست داشتن در کودتای که با محاکمه غیر شفاف محکوم گردیدند با انتقاد های شدیدی از سوی اتحادیه اروپا و ایالات متحده امریکا مواجه گردید. این مسئله به نوبه خود، پروسه دخول ترکیه به اتحادیه اروپا را متوقف و روابط ترکیه با هم پیمانانش در ناتو را تخریب نمود..

با وجود تنش های ایجاد شده در روابط ترکیه با غرب پس از کودتای ناکام، شواهد نشان می دهد که غرب نسبت به سیاست های اتخاذ شده از سوی متحد استراتیژیکش، چه در بعد داخلی و یا هم خارجی، بی تفاوت است. کم توجهی و یا ناتوانی حکومت های غربی در خصوص نشان دادن واکنش موثر می تواند دلایلی غیر متعارفی داشته باشد. ترکیه به عنوان یک قدرت منطقه یی در حال ظهور، در مقابل ازدیاد نفوذ‏ش در منطقه خاورمیانه ، از تلاش ها برای ایجاد نظام تک قطبی  حمایت میکند و این معامله ترکیه مورد قبول ایالات متحده امریکا و اتحادیه اروپا نیز می‏باشد.

قبل از کودتای نافرجام، با وجود شواهدی از قدرت طلبی ترکیه در منطقه، غرب به ترکیه  به عنوان (مدلی برای دولت های خاورمیانه) مینگریست اما این نقش پس از کودتای نافرجام اخیر، اهمیت قبلی خود را از دست داد زیرا غرب شروع به سنجش ارزش و یا اعتبار این کشور با وجه جدیدی یعنی ثبات مندی رژیم نمود. به همین دلیل، منشی عمومی شورای اروپا،(Thorbjorn Jagland) و فرمانده اعلی و متقاعد ناتو(James Stavrideis) بدون توجه  به خطرات نقض حقوق بشر در حکومت اضطراری ترکیه، خواهان حمایت قوی غرب برای حکومت ترکیه گردیدند. ترکیه نیز با درک اوضاع ، دست به اقدامات ذیل زد:

 ۱- سیاست مداخله جویانه خود علیه سوریه و عراق را تشدیدنمود؛

 ۲- فراهم سازی و حمایت های تسلیحاتی برای سازمان های تروریستی مانند سازمان النصره بدون توجه به فعالیت های داعش در داخل و خارج مرزهایش؛

۳- اتخاذ دیدگاه خصمانه به جنبش سیاسی کردها در ترکیه و سوریه؛

۴- سرکوب تمامی منابع بالقوه اختلافات داخلی؛(10)

بدینگونه نخبگان حزب عدالت و توسعه پس از کودتای نیز به نحوی از حمایت های ضمنی و صریح  حکومات غربی و موسسات آن بهره بردند. بسیاری ها بدین باور اند که سیاست های توافقی میان غرب و ترکیه نتایج برعکس داشته است.ترکیه حالا برای امنیت غرب، یک مسئولیت است تا یک پایگاه مستحکم. فعالیت های ترکیه در سوریه و عراق فراتر از حمایتها و همدیستی هایش با گروه های تروریستی در منطقه است، که این خود اهداف غرب درمنطقه را سخت تر و پیچیده تر کرده است. ترکیه همچنان با استفاده از کارت روسیه، بر سیاستگذاران ایالات متحده امریکا و اروپایی فشار می‏آورد تا از میل و خواسته اش که انهدام کردها درداخل و بیرون از ترکیه است، حمایت کنند. گام بعدی ممکن وضعیتی خواهد بود که ترکیه به دلیل بلند بودن سطح بی ثباتی سیاسی تحت رژیم دکتاتوری از موضع مسئولیت به  موضع تهدید برای امنیت اروپا ارتقاء کند.(11)

این تغییر سیاست ها و موضع گیری های اخیر این کشور در قبال شرکای غربی وغیر غربیش به این دلیل است که این کشور در سالهای اخیر بنابر تحولات به وجود آمده در منطقه تا حدودی نقشش به انزوا کشانیده شده است. این کشور با همسایگانش دچار شکاف ساختاری و مناسبات غیر حسنه از منظر تاریخی می‏باشد. از شمال نسبت به روسیه مشکوک است، از غرب با یونان بر سر جزایر دریایی اژه و مسئله قبرس درگیری دارد، از شرق ایران را رقیب ژئوپلیتیکی خود می بیند، از جنوب عوامل چون مسایل تاریخی و شکاف های قومی مانع از توسعه روابط پایدار می گردد. همچنان اعزام نیرو به خاک عراق و ادعای تاریخی نسبت به موصل تأثیر منفی در روابط عراق و ترکیه نیزگذاشته است. روابطش با سوریه نیز از همان ابتدا به دلیل مسایل چون ولایت هاتای، مسئله آب، پ.ک.ک. و در نهایت اصرار ترکیه بر سر سقوط دولت اسد دچار تنش شده است.(12) اکنون ترکیه در مقابله با جنگ داخلی سوریه در مرز هایش است که نتیجه آن سرازیر شدن بیش از1.7" میلیون"(13) مهاجر سوری به آن کشور است.   بناءً، ترکیه نسبت به همسایگان خود در چهار جهت جغرافیایی امیدواری ندارد و از سوی هم موجودیت و امنیت ملی آن را تهدید می‏کند. ازینرو ترکیه برای خروج از انزواء ژئوپلیتیکی به دنبال شرکاء ویاران استراتیژیک می‏باشد. به همین دلیل در صدد تجدید روابط منطقه یی و بازسازی روابط اش با روسیه گردید. روابط دو کشور که در نتیجه بمباران طیاره  روسی SU-24 در سوریه که فضای هوایی ترکیه را نقض کرده بود، سرد گردید اما در جریان روز های قبل از کودتای دوباره به گرمی گرایید. ترکیه دراین اواخر روابط اش با اسرائیل را نیز ترمیم نموده است. روسیه، اسرائیل و چین از جمله شرکای حکومت انقره اند که مسایل داخلی حکومت اردوغان را تحت سوال قرار نمی دهند.(14) بناءً ترکیه برای خروج از حالت و موقعیت روبه انزوا اش در منطقه، با استفاده از وضعیت پیش آمده پس از کودتای دست به سلسله اقدامات در جهت ایجاد تحول در سیاست خارجی اش زد تا بتواند با تغییر در رفتار سیاست خارجی، موضع گیری هایش را در قبال مسایل منطقه و جهان بازبینی نموده و در جهت منافع اش استفاده نماید.

نتیجه گیری

  با در نظر داشت موضوعات مطرح شده در فوق می توان چنین نتیجه گرفت که پس از کودتایی نافرجام اخیر با وجود تنش های به وجود آمده در روابط ترکیه با غرب، بنابر وجود روابط عمیق تاریخی، سیاسی و اقتصادی با غرب و از جهت هم به دلیل عضویتش در ناتو، درخواست عضویتش در اتحادیه اروپا و موقعیتش به عنوان متحد استراتیژیک ایالات متحده امریکا در منطقه، دوری این کشور از غرب به خصوص ایالات متحده امریکا ناممکن است. چنین اختلاف نظرها و تنش ها در روابط این کشور با غرب امر بی سابقه نیست. در گذشته نیز گاه گاهی چنین اتفاقات در موقعیت های زمانی مختلف وجود داشته است اما هیچگاهی مانع از ادامه روابطش با غرب نگردیده است.

  در واقع پس از کودتای نافرجام اخیر، ترکیه درتلاش آن است تا با استفاده از اوضاع  به میان آمده بیشترین نفع را ببرد از یکسو با ایجاد تغییرات در سیاست های منطقه یی اش، نزدیکی با روسیه و سایر رقبای متحدین غربی ، خودش را از انزوا رهاند و از سوی هم از این وضع به عنوان وسیله فشار برای قبول خواسته هایش علیه غرب نیز استفاده نماید. 

منابع و ماخذ:

1- Konrad Zasztowt,The Consequences of Failed Military Coup in Turkey, the Polish institute of International Affairs Bulletin, No.44, 20 July 2016, p.1

2- جمهوریت ترکیه، دفترمطالعات سیاسی و بین المللی،چاپ اول،تهران: وزارت امورخارجه، سال1386،ص209

3- غلام علی مصطفوی، نگاهی بر روابط استراتیژیک ترکیه و امریکا، http://tanincenter.com/content/439 (تاریخ اخذ4 فبروری2017)

4- Konrad Zasztowt, the consequences of failed military coup in Turkey , p.1

5- Jim Zanotti,Turkey: failed coup and implications for US policy, Washington Post, july19,2016

6- Carol Migdalovitz, Turkey: Selected Foreign Policy Issues and U.S. Views, November 28, 2010, Congressional Research Service, p 49

7- محمد کاظم زاده آزاد، حرکت زیگزاک و مارپیچ سیاست خارجی ترکیه در پس و پیش از کودتا، http://qudsonline.ir/news/407714/(تاریخ نشر در سایت11اسد1395)،

8- Konrad Zasztowt, the consequences of failed military coup in Turkey, p.1

9- Turkey Foreign Policy after the military coup, http://foreignpolicyblogs.com/2016/08/17/turkish-foreign-policy-military-coup/(تاریخ نشر در سایت17اگست 2016)

10- Mehmet Ugur,Turkey: The Road Toward Dictatorship And The West’s Responsibility,

https://www.opendemocracy.net/mehmet-ugur/turkey-road-towards-dictatorship-and-west-s-responsibility,تاریخ نشر ) 4 November 2016(

11- همانجا

12- غلام علی مصطفوی، نگاهی بر روابط استراتیژیک ترکیه و امریکا، http://tanincenter.com/content/439 (تاریخ اخذ4 فبروری2017)

13- Turkey foreign policy after military coup http://foreignpolicyblogs.com/2016/08/17/turkish-foreign-policy-military-coup/

14